Ucieczka przed podatkami i kontrola podatkowa

Unikanie podatków, luka podatkowa w VAT, ceny transferowe, oszustwa akcyzowe czy pozorne transakcje – to gorące tematy z pierwszych stron gazet. Zarazem ucieczka przed podatkami w Polsce nie wynika z akceptacji dla oszustw podatkowych, co potwierdzają badania CBOS-u. Spore jest natomiast przyzwolenie dla tzw. optymalizacji podatkowych, ponieważ kojarzą się one ze sprawnym poruszaniem się w środowisku gospodarczym. Jednak podatnicy nie zawsze zdają sobie sprawę z ryzyka płynącego z zastosowania tego rodzaju metod unikania opodatkowania. Dzieje się tak głównie
z powodu braku precyzji przepisów prawa.

Autorzy książki podejmują próbę zdefiniowania tych działań, które należałoby uznać za ucieczkę przed podatkami, wiążąc jednocześnie owo postępowanie z kategorią nieprecyzyjnie opisywanej luki podatkowej. W szczególności autorzy analizują podatek VAT, różne formy akcyzy i podatki bezpośrednie, poszukując odpowiedzi na pytanie, jak koncepcja i konstrukcja danego podatku może wpływać na ucieczkę przed podatkami. Formułują konkretne wnioski dla administracji skarbowej, której sprawność ma bezpośredni wpływ na kształtowanie się wpływów podatkowych.

Jedna z konkluzji autorów dotyczy niezwlekania z obniżaniem stawki podstawowej VAT w Polsce, by ograniczać pokusę ucieczki przed tym podatkiem. Zdaniem autorów należałoby opracować harmonogram stopniowego, rozłożonego na 10 lat, obniżania stawki podstawowej do minimalnej 15% i jednoczesnego podwyższania stawek preferencyjnych.

Książka zawiera przykłady najczęściej stosowanych metod i mechanizmów ucieczki przed podatkami – zarówno te legalne, lecz kontestowane przez administrację podatkową, jak i ewidentnie nielegalne, dotyczące podatków bezpośrednich
i pośrednich. Autorzy omawiają także wybrane przykłady działań, które mogą być nazwane optymalizacyjnymi, wymagające od podatnika aktywności i pomysłowości. Świadomie pominięto natomiast kwestie dotyczące ucieczki przed składkami ubezpieczeniowymi, gdyż – choć mają one sporo cech podatku, takich jak pieniężność oraz przymusowość – nie wypełniają innych jego cech.

Hanna Kuzińska – profesor Akademii Leona Koźmińskiego, uczy finansów publicznych, w tym systemów podatkowych, autorka książki Rola podatków pośrednich w Polsce oraz licznych artykułów o tematyce ekonomicznej i finansowej.

Marek Bełdzikowski – doktor nauk prawnych w obszarze procederów unikania opodatkowania, radca prawny, doradca podatkowy.

Małgorzata Hasny-Łoń – wieloletni praktyk prawa podatkowego, w szczególności podatku od towarów i usług, pracownik administracji publicznej.

Grzegorz Kujawski – doktor nauk ekonomicznych w obszarze kontroli skarbowej, doradca podatkowy, partner w kancelarii KNDP, specjalizuje się w zakresie podatków dochodowych, fuzji i przejęć oraz restrukturyzacji, autor m. in. komentarza do generalnej klauzuli unikania opodatkowania obowiązującej w Polsce.

Radosław Piekarz – doradca podatkowy, zajmuje się głównie tematyką cen transferowych i podatków międzynarodowych, autor trzech książek poświęconych cenom transferowym.